در تابستان ۱۹۰۳ وقتی آیوی لی از شغل خود به عنوان خبرنگار روزنامه نیویورک تایمز استعفا کرد، شاید نمی‌دانست پایه‌گذار یکی از تاثیرگذارترین حوزه‌های خدماتی تاریخ به نام پی‌آر خواهد شد. تصمیم لی برای ورود به دنیای فریلنسری همزمان شد با مجموعه‌ای از اعتصاب‌های زنجیره‌ای در معادن شرکت استاندارد اویل، متعلق به میلیاردر معروف آمریکایی، جان راکفلر. راکفلر خسته از تداوم این اعتصابات و تاثیر منفی آن بر شهرت این غول نفتی، به دنبال راهی برای عبور از این بحران بود و همین مسئله باعث شد در اولین جلسات خود برای همکاری با لی به توافق برسد.
این توافق را شاید بتوان اولین قرارداد تجاری برای خدمات پی‌آر میان یک شرکت بزرگ و یک کارشناس این حوزه دانست. راهکار لی مبنی بر راضی کردن راکفلر به بازدید از معادن و صحبت با کارگران که در نوع خود بی‌نظیر بود باعث شد دیدگاه کارگران نسبت به مدیریت آن مجموعه تا حد خیلی زیادی تلطیف شود.
هرچند هنوز مفهومی به نام پی‌آر در قالب واحدی اختصاصی در قلب یک سازمان تعریف نشده بود، اما حسن شهرت لی در همکاری با راکفلر باعث شد شرکت خطوط راه‌آهن پنسیلوانیا نیز پس از حادثه مرگبار ۱۹۰۶ در شهر آتلانتیک، به سراغ لی برود تا برای احیای شهرت‌شان به آنها کمک کند.
نتیجه این همکاری به انتشار اولین بیانیه رسمی یا پرس‌ریلیس دنیای پی‌آر در روزنامه نیویورک‌تایمز منجر شد که طی آن شرکت راه‌آهن پنسیلوانیا موضع رسمی خود و عزم جدی برای رسیدگی به دلایل حادثه را اعلام کرد. از سوی دیگر لی در اقدامی که شاید بتوان آن را اولین مدیریت بحران به شکلی پی‌آر نامید، گروهی از خبرنگاران و نمایندگان رسانه را به محل حادثه برد تا شرایط را مشاهده کرده و گزارشی دست اول از روند فعالیت‌های شرکت خطوط راه‌آهن پنسیلوانیا برای جبران این حادثه تهیه کنند.
هرچند آیوی لی در اغلب شاخه‌های پی‌آر برای اولین بار اقدامات مهمی را انجام داد اما شاید همکاری او با حزب نازی آلمان در همین حوزه لکه سیاهی ماندگار بر کارنامه کاری‌اش شده و باعث شد در بسیاری مطالعات نام او به عنوان بنیانگذار فعالیت‌های پی‌آر حذف و در عوض ادوارد برنیز در این جایگاه معرفی شود.
ردپای فروید در پی‌آر
ادوارد برنیز برادرزاده زیگموند فروید، روانشناس معروف بود که در اتریش متولد شد اما به آمریکا مهاجرت کرده و تحصیلات و فعالیت‌های حرفه‌ای خود را در این کشور ادامه داد. فارغ از فعالیت‌های میدانی، برنیز آثار آکادمیک مهمی در حوزه پی‌آر از خود به جای گذاشت که کتاب “شفاف‌سازی آرای عمومی” معروف‌ترین آنهاست. او در این کتاب با عاریت گیری مفهومی از نظریات عموی خود، معتقد است نظر عمومی جامعه با استفاده از تکنیک‌های موثر و توسط افراد متخصص قابل دستکاری است.
موفق‌ترین و معروف‌ترین کمپین پی‌آر برنیز کمپین “مشعل‌های آزادی” بود که او برای جنبش‌های فمینیستی دهه ۱۹۲۰ طراحی و اجرا کرد. هدف از این کمپین تشویق زنان به کشیدن سیگار بصورت علنی، با هدف شکستن یکی از تابوهای بزرگ جامعه آن زمان آمریکا بود.
برنیز بعدها یکی بزرگترین پروژه‌های پی‌آر را با شرکت “یونایتد فروت” آمریکا پیش برد و حتی با سازمان سیا در زمینه فعالیت‌های مخفی برای سرنگونی دولت گوآتمالا در سال ۱۹۵۴ هم همکاری داشت.
عصر مدرن
جهان روابط عمومی اکنون بیش از یک قرن از اولین بیانیه رسمی آیوی لی برای شرکت راه‌آهن پنسیلوانیا فاصله گرفته اما می‌توان گفت انتشار “بیانیه اصول” در سال ۱۹۰۶ توسط لی برای بنیانگذاری “آژانس اطلاع‌رسانی بوستون” مسیری را پایه‌گذاری و آغاز کرد که اکنون شکل تحول یافته و مدرن آن را در آژانس‌های بزرگی مثل ادلمن و وبرشاندویک می‌بینیم.
صنعت پی‌آر اکنون با ارزشی حدود ۸۸ میلیارد دلار در کل جهان، جایگاه قابل توجهی در میان بزرگترین برندهای تجاری پیدا کرده و پیش‌بینی می‌شود این صنعت تا سال ۲۰۲۵ به ارزش ۱۲۹ میلیارد دست پیدا کند.
پی‌آر امروز از آن روزهای ابتدایی فاصله زیادی گرفته است که آیوی لی مجبور به متقاعد کردن راکفلر و دیگران درباره اهمیت کمپین‌های پی‌آر بود و ما حالا شاهد اجرای کمپین‌هایی با هزینه تا ۸ میلیون دلار توسط غول‌های بزرگی مانند مایکروسافت، کیا، پپسی و غیره هستیم.
