تاریخ روابط عمومی در ایران بسته به نوع تعریف آن، می‌تواند بسیار کهن یا بسیار جوان باشد. اما مبحث پی‌آر با تعریف و رویکردی هدفمندتر، بدون شک بسیار جوان است. روابط عمومی در تعریفی نادقیق و عمومی حتی به دستگاه‌ها و سازوکارهای تملق در دوران سلاطین قدیمی نیز اطلاق شده است.
در این رویکرد تاریخ روابط عمومی را می‌توان بسیار طولانی و حتی باستانی و مقارن با ایجاد حکومت در سرزمین ایران دید. اما در تعریفی دقیق‌تر، روابط عمومی به معنی ایجاد پلی میان نهاد و سازمان مربوطه از یک سو و مخاطبان و عموم جامعه از سوی دیگر، با صنعت نفت در ایران پیوندی نزدیک دارد.
اولین نهاد روابط عمومی به شکل رسمی در سال ۱۳۳۲ در شرکت نفت ایران آغاز به کار کرد. هرچند مفهوم اطلاع‌رسانی در مجموعه‌ها و سازمان‌های بزرگ داخلی تا پیش از آن هم وجود داشت اما این بخش‌ها بیشتر تحت نام واحد اطلاع‌رسانی یا تبلیغات فعالیت می‌کردند.
با آغاز فعالیت واحد جدید روابط عمومی در شرکت نفت و مشاهده تاثیرات آن در حوزه عمومی، این مفهوم به سرعت در میان شرکتها و صنایع بزرگ ایران محبوب شد و تمایل به ایجاد واحدی مشابه افزایش یافت. در پاسخ به همین محبوبیت و تقاضای عمومی، اولین همایش روابط عمومی‌های ایران در ۳۰ آذر ۱۳۴۳ و در آبادان، محل اصلی شرکت نفت، برگزار شد. تاثیر گسترده و استقبال عمومی از این همایش باعث شد این رخداد روز ۱۳ مهر سال بعد در کرمانشاه تکرار شود.
به این ترتیب ایجاد روابط عمومی در قالب یک معاونت، دایره یا دفتر در اکثر سازمان‌های دولتی و غیردولتی به رویکردی عمومی تبدیل شد.
در فضای اکادمیک هم این رویکرد به صورت متناسب رشد کرد و پس از برگزاری دوره‌های کوتاه درون سازمانی و غیررسمی توسط برخی نهادها و ارگان‌های دولتی، که بیشتر بر اساس نیازهای موردی انجام می‌شد، نهایتا در سال ۱۳۴۶ موسسه عالی مطبوعات و روابط عمومی تاسیس شد.
پس از گذشت چند سال و افزایش تقاضای عمومی برای تحصیلات آکادمیک در این حوزه، دانشگاه علامه طباطبایی تهران رشته علوم اجتماعی با گرایش ارتباطات را در مقطع کارشناسی ایجاد کرد.
آژانس پی‌آر تلفیق نوپای هنر و دانش
با وجود قدمت چند دهه‌ای روابط عمومی، صنعت پی‌آر در معنی تلفیق هنر اطلاع‌رسانی با تاثیرگذاری غیرمستقیم بر ذهنیت تجاری مخاطب از طریق فعالیت‌های رسانه‌ای، بسیار جوان و حتی نوپاست. به جرات می‌توان گفت هنوز در میان مشتریان عمومی این خدمات و نهادها تعریف و برداشت دقیق و یکسانی از بخش پی‌آر وجود ندارد.
اما با این حال حضور بیش از یک دهه‌ای برندهای بزرگ جهانی مانند نوکیا و سامسونگ در ایران و تبعیت آنها از رویکرد جهانی‌شان در انتخاب یک آژانس برای اجرای خدمات پی‌آر و ارتباطات رسانه‌ای، این صنعت در داخل ایران نیز ریشه دوانده و بعد از آزمون و خطاهای اولیه مانند ایجاد دفاتر داخلی و یا انتصاب یک مدیر تنها برای انجام این امور، کارآفرینان به فکر ایجاد آژانس‌های حرفه‌ای پی‌آر برای پاسخ به تقاضای فزاینده این حوزه بروند.
در این رویکرد جدید روابط عمومی از متصدی اطلاع‌سانی و انتقال انتقادات بیرونی به درون سازمان، به جایگاه برنامه‌ریز و مجری طرح‌های رسانه‌ای، ارتباط با رسانه‌ها و تاثیرگذاری بر ذهنیت تجاری مخاطب از طریق مجاری غیرتبلیغاتی بدل شد. رشد و توسعه آژانس‌هایی مانند پرسش پی‌آر نیز دقیقا مطابق با همین رویکرد و مدل توسعه بود.
در آینده درباره اکوسیستم، فعالین حوزه روابط عمومی و فعالیت‌های پی‌آر در ایران بیشتر خواهیم نوشت.
